◄ خواهر خواندگی راه آهن سریع السیر و برقی کردن خط موجود تهران- مشهد

رهبر معظم انقلاب اسلامی در دیدار مسئولان نظام در دهمین روز ماه مبارک رمضان (23 فروردین 1401) بیانات و تذکراتی داشتند و از جمله فرمودند اگر گشایش ارزی به وجود آمد نباید این پول صرف واردات بی رویه شود. این پولها باید صرف کارهای زیربنایی مثل حمل و نقل ریلی، حل مشکل آب کشور، شرکت های دانش بنیان، راه های ارتباطی با کشورهای همسایه و نوسازی صنایع شود نه اینکه تا پولی گیرمان آمد دوباره راه واردات کالاهای لوکس آغاز شود (گزارش اقتصاد آنلاین).

• پیش از انقلاب اسلامی، پس از سفر وزیر وقت راه و ترابری به ژاپن و درخواست وی از ژاپن برای احداث راه آهن سریع السیر در مسیر تهران- مشهد، شرکت مشاور جارتس سه گزینه را در نامه اردیبهشت 56 پیشنهاد داد: 1- احداث دوخطه جدید سریع السیر با سرعت 260 که حتی در ژاپن هم وجود نداشت 2- احداث راه آهن سریع السیر جدید با سرعت210 مشابه ژاپن که در دنیا بالاترین بود و قابل ارتقاء به 260 در آینده 3- دوخطه، علائمی و برقی کردن خط موجود آن هنگام با سرعت 160 (سرعت وقت 80 بود)، (مبالغ برآوردی 466، 216 و 70 میلیارد ریال و با برابری ارز 70 ریال به ترتیب 6700، 3100 و 1000 میلیون دلار)، همچنین در گزینه سرعت 260 کیلومتر 55 درصد هزینه مربوط به احداث زیرساخت بود و خط و ناوگان هر کدام 9 درصد می شد.
•  راه آهن سریع السیر جنوب شرقی فرانسه (به زبان فرانسه LGV Sod-Est) اولین خط شبکه راه آهن سریع السیر فرانسه است که پاریس را به لیون متصل می نماید، اولین قطعه این راه آهن در 1981 با اتصال سن فلورنتین به لیون افتتاح شد و قطعه دوم بین پاریس به سن فلورنتین در سال 1983 خاتمه یافت و اتصال کامل دوشهر پاریس و لیون با خط سریع السیر برقرار شد.

قبل از اتمام قطعه دوم، قطارهای سریع السیر (TGV) از خطوط قدیمی برقی بین پاریس به سن فلورنتین با سرعت 160 عبور می نمودند و از این ایستگاه با خطوط اتصالی ویژه به خط سریع السیر منتقل و سرعت را به 270 کیلومتر بر ساعت می رساندند.

در گزارش 20070921 شرکت سیسترا (مشاور راه آهن سریع السیر مشهد) با عنوان زیر مشروح این پروژه نوشته شده است:

FEASIBILITY OF STAGE CONSTRUCTION AND OPERATION TO ECONOMIC THE PROJECT OR TO FACILITATE THE CONSTRUCTION AND OPERATION 

این گزارش در پاسخ به پرسش مجری در اجرای مرحله ای و چند فازی پروژه راه آهن سریع السیر مشهد بود که اثبات کننده این باور شد که برای احداث راه آهن سریع السیری مانند تهران- مشهد حتی با فرض نداشتن محدودیت منابع مالی بهتر است راه آهن موجود ابتدا برقی شود و سپس راه آهن سریع السیر در مسیری جدید در چند فاز با منطق پاریس- لیون احداث گردد. در غیر این صورت برای این پروژه با شباهت به پاریس به بندر مارسی که در پنج فاز (20 سال) اجرا شد باید بیشتر وقت گذاشت.

در سابقه راه آهن سریع السیر فرانسه و خط مذکور که اولین خط سریع اروپا اعلام می گردد بر اساس گزارش فوق چنین آمده:

• در آگوست 1966، مدیر عامل SNCF (شرکت راه آهن فرانسه)، در بازگشت از سفر به ژاپن با تشخیص این که راه آهن تنها وقتی می تواند با شبکه بزرگراهی رو به رشد و خطوط هوایی بهبود یافته رقابتی باقی بماند که زمان سفر درب به درب به شدت کاهش یابد، تصمیم به ایجاد «دپارتمان تحقیقات» با ایده ایجاد یک سیستم پرسرعت برای حمل و نقل انبوه عمومی گرفت.

از پاریس (ایستگاه Gare de Lyon) تا لیون (ایستگاه Part-Dieu)، حدود 421 کیلومتر است به جای 512 کیلومتر خط قدیمی (386 کیلومتر زیرساخت جدید)، با تفاوت زیاد فراز دو خط، فراز خط قدیم 8 و در سریع 35 درهزار انتخاب شد.

• در گزارش مشترک راه آهن و شرکت ساخت با موضوع برنامه جهشی ترانزیت کشور در حوزه ریلی با هدف تحقق 156 میلیون تن بار و 37 میلیون نفر مسافر (برای دستیابی به 30 درصد بار و 20 درصد مسافر) چهار پروژه اصلی سریع السیر مشهد، 550 لکوموتیو باری و مسافری، 5 طرح ریلی به طول 2664 کیلومتر و خطوط دوم و رفع گلوگاه 1516 کیلومتر پیشنهاد شده است (ص 10).
• در پروژه سریع السیر تهران- مشهد ارزش سرمایه گذاری 21 میلیارد دلار اعلام شده و این در حالی است که این پروژه عظیم در حالت خوشبینانه بیش از 15 سال ولی برقی با سرعت 250 (شروع با سرعت 160 و 200 با زمان سیر 7 و 6 و نهایتا 4 ساعت) فقط سه سال با هزینه کمتر از یک میلیارد دلار یا کمتر از 5 درصد پروژه فوق و با خودکفایی بسیار بالا به طول خواهد انجامید. در اسناد مناقصه برقی 1386 احداث خط جدید سریع السیر با سرعت 350 در چند فاز مانند پاریس لیون پیش بینی شده بود.

​

* کارشناس حمل و نقل