◄ مشکلات راه آهن ایران از دیدگاه پژوهشگران شرکت Egis فرانسه

عباس قربانعلی بیک: مطالعات طرح جامع حمل ونقل (CTSI)، در اوایل دهه هشتاد توسط شرکت Egis فرانسه انجام شد و گزارش تشخیص مشکلات بخش ریلی ایران بدین شرح در 28 نوامبر سال 2004 در سمیناری ارائه شد: 

تشخیص وضعیت صنعت حمل و نقل ریلی: سیستم نسبتاً مدرن با استانداردهای روز، اما عمدتاً تک خطی. رشد سریع با فرصت های جدید ترافیکی. فواصل طولانی مناسب برای حمل ونقل ریلی، سوخت ارزان و جاده های دشوار. تأمین مالی کامل توسط دولت برای ساخت خطوط جدید و پوشش کسری بودجه. بسیاری از مراکز اصلی ترافیکی هنوز به شبکه ریلی متصل نشده اند. 

راه آهن ایران با بحران بالقوه مواجه است

چشم انداز ترافیک راه آهن ایران: برنامه های بلندپروازانه برای دوبرابر کردن حجم مسافر و بار در کمتر از پنج سال، عوامل افزایش ترافیک که خارج از کنترل ایران هستند: کشتی های بزرگ (RTW) در بندرعباس، ترانزیت ترافیک آسیای مرکزی، کریدور شمال-جنوب. تونل ریلی بسفر، مسیر استاندارد ترانس- آسیا. 

کریدورهای اصلی ترافیک داخلی: بندرعباس- تهران. بندرعباس- زرین شهر، چادرملو- زرین شهر، بندرعباس- مشهد، امیرآباد- بندرامام. 

کریدورهای اصلی ترافیک ترانزیت موجود: رازی- تهران- سرخس، بندرعباس- بافق- سرخس، امیرآباد- بندرامام، رازی- بندرعباس.  کریدورهای ترافیک ترانزیت آینده: زاهدان- سرخس، زاهدان- رازی، آستارا- زاهدان، آستارا- بندرعباس، آستارا- بندرامام، گرگان- رازی. 

روش های افزایش ظرفیت خطوط: تعیین و زمان بندی مسیرهای بهینه برای قطارهای باری، افزایش سرعت قطارها، استفاده از قطارهای سنگین تر و بهبود قدرت لوکوموتیوها، بهبود سیستم های سیگنالینگ، دوخطه کردن برخی از مسیرها. صفحه 8: مسیرهایی که نیاز فوری به افزایش ظرفیت دارند: قم- کاشان (64 کیلومتر): دوخطه کردن، یزد – بافق (117 کیلومتر): دوخطه کردن، اندیمشک- دورود: افزایش قدرت لوکوموتیوها و بهبود سیگنالینگ، حومه تهران: بهبود سیگنالینگ. 

بخش مسافری: خدمات ناکافی برای پاسخگویی به تقاضای فعلی، نیاز به خدمات بیشتر برای مسافت های کوتاه تر در طول روز برای سفرهای کاری و ترانزیت سریع تر، نیاز به نوسازی ناوگان برای کاربران پرتعداد، توسعه خدمات حومه ای، تعرفه های اقتصادی برای سنجش سطح واقعی تقاضا. 

بخش بار: توسعه زمان بندی حمل بار و تبلیغ زمان های ترانزیت، تسریع خدمات، بهبود کنترل ناوگان، ورود به بازار کانتینر با خدمات و شبکه ترمینال ها، نیاز به نوسازی ناوگان. 

ناوگان کشش: آماده بکاری ضعیف لکوموتیوها، تسریع برنامه بازسازی GT26، بهبود آماده بکاری ناوگان فعلی، ایجاد نظام نگهداری پیشگیرانه، نهایی سازی و تسریع برنامه ساخت لوکوموتیوهای جدید. صفحه 12: خلاصه وضعیت فعلی: خطر رشد سریع تر از حد توان سیستم راه آهن ایران، تصمیمات سرمایه گذاری باید مبتنی بر کسب وکار باشد (اندرز کلیدی)، نیاز فوری به افزایش ظرفیت مسیرها و قطارها، نیاز کلی به اطمینان از همگامی تأمین لوکوموتیوها، ناوگان، امکانات نگهداری، ترمینال ها و ظرفیت مدیریتی با گسترش سیستم. نیاز به کنترل مدیریتی دقیق تر با کمک کامپیوتری و برنامه ریزی هماهنگ برای آینده.

توصیه های اصلی گزارش برای دوبرابر کردن حمل ونقل در کوتاه مدت عبارت بود از: بهینه سازی برنامه حرکت قطارها، افزایش سرعت قطارهای باری و مسافری، افزایش توان لکوموتیوها، افزایش وزن قطارها، دوخطه کردن برخی مسیرها، ارتقاء سیگنالینگ و گسترش سریع حمل ونقل کانتینری (خدمات و پایانه ها) و توسعه خدمات حومه ای هم از توصیه های این مطالعه بوده است.

افزایش ظرفیت شبکه و افزایش ظرفیت قطارها از دیگر توصیه های مهم بوده و اطمینان از اینکه تامین ناوگان و تعمیرونگهداری و پایانه ها ... با توسعه حمل ونقل توسعه می یابند، سرمایه گذاری مبتنی بر کسب وکار و آخرین توصیه مدیریت دقیق تر با کامپیوتر.

با وجود نتایج این گزارش و دیگر مطالعات جامع در پایان دهه هشتاد، ابتدا و انتهای دهه نود و مطالعات اخیر، همچنان مشکلات راه آهن پابرجاست، بویژه تصور غلط ظرفیت پایین شبکه که علاوه بر تحمیل هزینه زیاد بر بودجه کشور برای دوخطه کردن و ... سبب بهره وری پایین راه آهن شده و مشکلات اقتصادی این سازمان را تشدید می نماید. (مانند سنگان بافق، تین 292093، مسیر لرستان، تین 290238، ظرفیت خطوط، تین 288697، ظرفیت ترانزیت، تین 272273 و 4 هزارکیلومتر خط بیهوده، تین 263554).    

اصل مقاله را اینجا بخوانید.