◄ اصلاحات ضروری آیین نامه جدید قطارهای برنامه‌ ای (مصوبه 1205)

عباس قربانعلی بیک: هیئت وزیران در 14031205 آییننامه اجرایی قانون برنامه پنج ساله هفتم موضوع برنامه سیر قطارهای باری را تصویب کرد. به گزارش تین نیوز (293051)، بر اساس تصویب نامه هیئت وزیران، راه آهن موظف است تا پایان سال دوم برنامه هفتم پیشرفت، کلیه قطارهای باری را به صورت برنامه ای سیر دهد همچنین برقراری قطارکامل با توجه به زمان نگهداری خطوط و ابنیه فنی و ظرفیت موجود و با رعایت اولویت بندی از طرف راه آهن انجام می شود. قطارکامل ازمبدا تامقصد به صورت یکسره سیر نموده و هیچ انفصال و توقف واگنی در طول مسیر اعمال نمی شود. البته طبق تبصره موجود، انفصال صرفا در مواقع تعمیری شدن واگن یا کشنده ریلی لوکوموتیو و نیز در صورت تغییر آرایش قطار به دلیل تغییر در شیب و فراز انجام می شود. 

بند ث، ماده ۵۷- به منظور تحقق اهداف ذکر شده در ماده (56) این قانون در زمینه حمل و نقل راه آهنی (ریلی) و ارتقای بهره وری این بخش از طریق جلب مشارکت بخش غیردولتی، اقدامات زیر انجام می شود: 1) شرکت راه آهن جمهوری اسلامی ایران مکلف است کشنده های متوقف بیش از پنج سال را که بازسازی آنها دارای صرفه اقتصادی است، تا پایان سال دوم برنامه با استفاده از روشهای مشارکت عمومی-خصوصی راه اندازی یا واگذار نماید. 2) وزارت صمت، مجوز واردات کشنده های ریلی ... . ۳) شرکت راه آهن ج اا مکلف است قطارهای باری را به صورت برنامه ای مبدا-مقصد سیر دهد ... تا پایان سال دوم برنامه، سیر تمامی قطارهای باری ... برنامه ای انجام شود ... آیین نامه به تصویب هیئت وزیران می رسد. وزارت راه گزارش هر شش ماه ...

پس از خصوصی سازی، شاخص های بهره برداری و سیرواگن، تن کیلومتر لوکوموتیو (درآمد) ... برای مالکان ناوگان اهمیت بیشتری یافت که باید از رویکردهای تجربه شده جهانی بهره برد. یکی از راهکارها Key Performance Metrics ... قابل دستیابی است.

شرکت CSX در سال 2007 رتبه سوم تن - مایل یکی از شرکت های بزرگ راه آهن آمریکا است که بیش از 32000 کیلومتر شبکه ریلی در 23 ایالت آمریکا و کانادا (بیشتر در مناطق شرقی) و به هفتاد بندر اقیانوسی، دریایی یا داخلی دسترسی دارد 

این شرکت سه شاخص اصلی خود را هفتگی در اختیار همگان قرار می دهد که آمار هفته نهم 2022 (19 تا 25 فوریه) بدین شرح بوده: سرعت متوسط قطارها حدود 25 کیلومتر بر ساعت، توقف متوسط کمتر از 12 ساعت و واگن در سیر 141 هزار.

(این سرعت در انواع قطارها متفاوت است زغال سنگ 25، نفت خام 42، کانتینر 40، ... (کیلومتربرساعت)، تین 240850).

هفته 9 فوریه 2025: سرعت متوسط قطارها حدود 28 کیلومتر بر ساعت، توقف متوسط 11.3 ساعت و واگن درسیر 131 هزار.

تدوین آیین نامه فوق، اقدام بموقع و ارزشمندی است اما نیازمند چند اصلاح: 1) منظور از این اقدام افزایش سرعت بازرگانی است که اکنون زیر ۵ کیلومتر بر ساعت و طبق قانون برنامه هفتم باید 70 درصد افزایش یابد در حالی که در آیین نامه ذکر نشده است. 2) برای اطلاع از وضعیت، راه آهن باید مکلف به ثبت هفتگی سرعت متوسط قطارهای باری و ترجیحا برای انواع واگن در سایت خود گردد. 3) هدف رشد ۷۰ درصدی سرعت بازرگانی بسیار پایین دیده شده و راه آهن باید رشد سرعت بالاتری منظور نماید. 4) هدف ۱۰۰ درصد قطارهای برنامه ای هم غیرمنطقی بوده و اگر محقق شود ناپایدار خواهد بود . 5) با قابلیت اعتماد پایین لوکوموتیوهای اغلب شرکت های خصوصی و خرابی بالای واگن های باری این رویکرد در مدت کوتاهی مشکل آفرین خواهد شد. 

پیشنهادات اصلاحی آیین نامه: 1) افزایش سرعت متوسط قطارهای باری باید بعنوان هدف درج گردد. 2) وضع موجود (سرعت) باید صراحتا بیان شود. 3) تکلیف قطارهای برنامه ای برای سال دوم بهتر است از 40% بیشتر نشود. 4) برای حل مشکل قابلیت اعتماد می توان قطارهای برنامه ای را برای 2 یا 3 شرکت آغاز کرد که بالاترین قابلیت اعتماد لوکوموتیو و واگن را دارند. 5) شرکت راه آهن در این مسیرها باید همه قطارها را توزین و بتدریج تجهیزات نمایش وضعیت ناوگان کنارخط را نصب نماید . 6) برای قطار کامل باید از حداکثر ظرفیت خطوط استفاده گردد و در صورت عدم انطباق، هزینه دسترسی شبکه کاملا از مالک اخذ گردد. 7) برای تسهیل شروع، راه آهن باید این هزینه ها را به حداقل ممکن کاهش و به تدریج افزایش دهد. - رسیدن به هدف اصلی برنامه (سهم 30 درصد) نیاز به آسیب شناسی مشکلات مربوطه دارد که سرعت بازرگانی یکی از آنهاست (تین 278527).