◄ همبستگی قابلیت اعتماد، آماده‌ به کاری، تعمیرپذیری و ایمنی لکوموتیو RAMS

تعداد لکوموتیو گرم راه آهن (آماده به کار) از سال 1397 تا 1401 پیوسته کاهشی بوده و از 609 به 540 دستگاه در نیمه فروردین کاهش یافت (سالانه 3 درصد) ولی در سال 1402 این رفتار کاهشی تغییر و تعداد لکوموتیو گرم با رشد نزدیک 3 درصد به 555 دستگاه افزایش یافت که با وجود سهم بالای ورود لکوموتیوهای جدید، بسیار ارزشمند و قابل تقدیر است. (تین/ کد خبر 237558)   

• وقتی به آماده به کاری لکوموتیو (نسبت تعداد لکوموتیو گرم به کل) توجه کنیم خواهیم دید از سال 1401 در 56 درصد تثبیت شده (این شاخص برای لکوموتیوهای 50 ساله GT26 هم 56 درصد و برای لکوموتیوهای جوان زیمنس در همین زمان 67 درصد، برای لکوموتیو 20 ساله آلستوم 27 درصد برای لکوموتیو 30 ساله C30-7 70درصد و برای لکوموتیوهای GT26 بخش خصوصی 74 درصد بوده) است.
• اما آمار خرابی لکوموتیوهای باری در مسیر و تعداد امداد نیز کاهش قابل توجهی داشته و از مجموع 48 مورد به 36 رسیده که این هم نشانی امیدوار کننده است از روند بهبود قابلیت اعتماد و تغییر جهت کاهشی لکوموتیو که سال گذشته سبب کاهش سیر روزانه واگن باری و درآمد شرکت های مالک ناوگان (باری، مسافری و لکوموتیو) شده بود. (تین / کد خبر 246471)
• طی یک سال گذشته تعداد لکوموتیو هم خانواده GT26 بخش خصوصی از 106 با 31 دستگاه افزایش به 137 دستگاه رسیده که با افزایش تعداد کل لکوموتیو از 958 به 989 انطباق دارد و با محاسبات آغازین نشان می دهد 15 لکوموتیو از سرویس خارج شده است (یا تعداد بیشتری سرد و تعداد کمتری گرم شده) که ظاهرا از انواع لکوموتیو کشش بالا مانند آلستوم و ... می باشند.  
• صفحه 26 کتاب برقی کردن راه آهن (انتشار سال 87): یکی از شاخص های گسترش یافته طی دهه های گذشته در راه آهن های جهان RAMS است. این شاخص مخفف قابلیت اعتماد، آماده به کاری، تعمیرپذیری و ایمنی است. به عنوان مثال راه آهن ایتالیا در ١٩٩۵  کمتر از 3 خرابی در یک میلیون کیلومتر را برای ترنست ١٠ واگنه الکتریکی تعیین کرده بود که با تدابیر، تلاش و اصلاحات انجام شده نتایج بهتری حاصل شد. نمونه دیگر برای خرید لکوموتیو برقی در نمودار (مربوطه) مشاهده می گردد که تحقق ٣٨٠٫٠٠٠ کیلومتر فاصله بین دو خرابی به عنوان تکلیف سازنده بوده و طی چهار سال با (MDBF) سیر ۵۴ میلیون لکوموتیو کیلومتر به 1600 هزار کیلومتر و برای آماده به کاری به متوسط ٩٧درصد در همین مدت دست یافتند. بسیاری از راه آهن ها شاخص های قابلیت اعتماد، آماده به کاری، تعمیرپذیری و ایمنی (RAMS) را در قراردادهای نگهداری درج می نمایند.
• در صفحه 22 گزارهنمای High Speed Rolling Stock in Japan   برای تبیین قابلیت اعتماد قطارهای خودکشش سریع ژاپن به یکدهم درصد خرابی در یک میلیون کیلومتر از 1987 تا 2000 اشاره نموده است (قطارهای E4 با آماده بکاری بیش از 96درصد)
• شرکت رولندبرگر در گزارش خود در سپتامبر 2018 به لکوموتیو اشاره و هزینه نگهداری سالانه هردو نوع باری و مسافری را بسیار بالاتر از کشورهای مورد مقایسه اعلام می نماید: در ص 196، هزینه نگهداری متوسط 122 هزار دلار بر لکوموتیو باری و در ایران 619 هزار دلار (صحت عدد برای ایران مورد تردید است) و برای سایر کشورها چنین آمده: آلمان 153، سوئیس 164، اتریش 137، فرانسه 136، ایتالیا 127، لهستان 89، انگلیس 146، ترکیه 65 و روسیه 80، (به غلط وابسته به عمر لکوموتیو).
• خارج از سرویس بودن 38درصد از ناوگان کنونی نیز اشاره شده است (اروپا 14درصد)، مفروضات مشابه ص 222 برای لکوموتیو مسافری
• با بررسی دقیق تر شاخص های RAMS میتوان به وابستگی دو شاخص آماده به کاری و تعمیرپذیری به قابلیت اعتماد پی برد که با بیان دیگر این شاخص ها نشان می دهد که کاهش قابلیت اعتماد و افزایش هشدارها و نرخ خرابی های ساده به تدریج سبب خرابی های شدید شده و نهایتا از تعداد واحدهای گرم کاسته می گردد (کاهش بیش از 100 لکوموتیو از 99 تا 401 موید همین نکته است).
• به اختصار باید گفت قابلیت اعتماد، آماده به کاری و هزینه نگهداری لکوموتیو مانند ظروف مرتبطه بر یکدیگر موثر هستند و قابلیت اعتماد پایین منشاء و تقویت کننده دو مشکل دیگر و سبب افت ایمنی و بهره وری نیز می شود (تین/ کد خبر 252337).

برای افزایش آماده به کاری و کاهش هزینه نگهداری لکوموتیو باید در گام اول قابلیت اعتماد را افزایش داد و برای رسیدن به این هدف پیشنهاد می شود قابلیت اعتماد هر نوع لکوموتیو در فرم 101 درج گردد (روز قبل) و فرم 103 (تین/ کد خبر 233895) احیا گردد.    

* کارشناس حمل و نقل