از اخلاق تا اندیشه در صنعت خودرو
خودرو اگر چه صنعت است اما زنده ترین صنعت دنیاست! داد و ستد آن از مرزهای ملی فراتر است و ارتباطات برایش آنچنان مهم است که آب برای کشاورزی!
تقریبا اواخر اردیبهشت سال 1401 بود که کانال واتساپ به نام اخلاق را راه اندازی کردم یعنی دو سال پیش! هنوز چند روزی نگذشته بود که با استقبال دوستان به سقف عضویت رسید و ناچار دومین کانال هم به همان نام راه اندازی شد. این استقبال مایه قوت قلب بود و سعی کردم روزی یکبار یادداشتی در موضوعات اخلاق حرفه ای منتشر نمایم. البته ناگفته نماند که سال ها پیش تر یعنی سال 1395 و پس انتشار کتاب «اخلاق تولید» در تلگرام؛ کانالی به همین نام راه اندازی نموده بودم و مطالبی را در همین موضوعات به اشتراک می گذاشتم. پس از تلگرام و واتساپ اینبار نوبت اینستاگرام بود و در این شبکه نیز فعالیت خودم را آغاز کردم.
با این وجود تمام این شبکه ها؛ به مرور زمان احساس کردم باید در یک پلت فرم بزرگتری کارهای جدی تری را ساماندهی کنم؛ این بود که به سمت راه اندازی وب سایت کشانده شدم؛ انتخاب نام و عنوان آن چالش برانگیز بود؛ این محل جدید را چگونه می تواند نامید؟ که هم واجد «اخلاق» باشد و هم متصف به «اندیشه» و هم بتواند با این دو صفت به صنعت یاری برساند؟ این بود که «اندیشکده خودرو» در ذهنم تبلور یافت.
خودرو اگر چه صنعت است اما زنده ترین صنعت دنیاست! داد و ستد آن از مرزهای ملی فراتر است و ارتباطات برایش آنچنان مهم است که آب برای کشاورزی! چنین صنعتی هم «جسم» دارد و هم «جان». به نظرم می رسید که کوشش های صورت گرفته در صنعت خودروی ایران بیشتر معطوف به پرورش «جسم» این صنعت بوده و به همین لحاظ صنعت خودرو در چنبره یک نگاه «پوزیتیویسمی» گرفتار شده است. به همین لحاظ هرگونه که آن را مدوا می کنند و هر چه بدان می خورانند نتیجه معکوس می دهد!
«گفت هر دارو که ایشان کرده اند
آن عمارت نیست ویران کرده اند»
این صنعت صاحب مراکز متعدد تحقیقات و توسعه است؛ دانشگاه دارد و مراکز آموزشی فنی و حرفه ای فراوان؛ تمام این داشته ها در سمت پرورده کردن جسم این صنعت بوده؛ اما در سمت جان شاهد کوشش های بسیار کم رمق و یا حتی بی رمق بوده ایم. به نظر می رسد رنجوری این صنعت و حاجت ناروا بودن آن بتوان با همین دلایل تفسیر کرد:
«هرچه کردند از علاج و از دوا
گشت رنج افزون و حاجت ناروا»
وقتی با پارادایم پوزیتیویستی به جدال حل بحران برویم نتیجه برعکس می شود:
«از قضا سرکنگبین صفرا فزود
روغن بادام خشکی می نمود»
«از هلیله قبض شد اطلاق رفت
آب آتش را مدد شد همچو نفت»
پس باید بخش از فعالیت ها را به «جان» صنعت خودرو معطوف کرد؛ «جان»ی که در پس این جسم است و در اندیشه ها مستور مانده؛ به هر روی به نظر می رسد رنجوری این صنعت از کمبود مهندس و متخصص نبوده!
«رنجش از صفرا و سواد نبود
بوی هر هیزم پدید آید ز دود»
«اندیشکده خودرو» کنکاش در بخش نامشهود این صنعت را هدف اصلی خود قرار داده؛ این نهاد در صدد ایجاد ساز و کاری است تا بتواند راهی به برون رفت از «وضعیت موجود» و رسیدن به «وضعیت مطلوب» بیابد؛ «اندیشکده خودرو» مبنایی جز خرد جمعی ندارد و هر چه هست حاصل عینیت یافتن توش و توان تجربه کسانی است که سال ها در این صنعت کوشیده اند.
در این مسیر دو پدیده «اندیشه» و «اخلاق» با هم در یک سو قرار گرفته اند. انسانِ اندیشمند، به اقتضای عقلانیت، دو وظیفۀ «اصلاح اجتماعی» و «اصلاح فردی» را بر عهده دارد و نمی تواند هیچ کدام از این دو را نادیده بگیرد. پرداختن به یکی از این وظایف، هرگز ما را از پرداختن به وظیفۀ دیگر بی نیاز نمی کند. بنابراین هر کس به حسبِ میزان دارایی های درونی اش (یعنی میزان دانایی ها و توانایی ها)، ویژگی های شخصیتی و مَنِشی اش، ویژگی های ژنتیکی، آنچه حوادث زندگی به او آموخته و تعلیم و تربیتی که دیده، و خلاصه با توجه به همۀ امکان هایی که در زندگی دارد، باید تا جایی که می تواند جامعۀ خود را اصلاح و تصحیح کند، از اشکالات و ایرادهای آن بکاهد و در قبالِ درد و رنج ها، فسادها، سوءِ نیت ها، سوءِ مدیریت ها، جهل ها و هر نوع نابسامانی موجود در این جامعه حساس باشد؛ چون اگر فرد اخلاقی نباشد، دست کم «عقلانی» که هست و می داند که باید در این جامعه عمر خود را بگذراند و بنابراین، هرچه این جامعه را به صلاح نزدیک تر کند، خودش هم سود می برد. به همین دلیل می توانیم بگوییم مقصد عقلانیت و اخلاق کاستن از درد و رنج هاست.
«اندیشکده خودرو» باور دارد که صنعت خودرو در ایران میراثی گرانبها ایجاد کرده و ما قادریم بر اساس آن میراث، افق آینده را ترسیم کنیم؛ افقی که بتواند این صنعت را بر مدار اخلاقی قرار داده از یک سو رنج ها کاهش یابد و از سوی دیگر و بر رفاه مردم بیفزاید.
با توجه به اینکه تولید محتوی مستقل و تخصصی در دو زمینه مباحث «اخلاق» و موضوعات «اندیشکده» بسیار دشوار است؛ تصمیم بر این گرفتم که از امروز با تغییر نام و نشان کانال های واتس آپ «به نام اخلاق» و کانال تلگرام «اخلاق تولید» آن ها را مبلس به نشان «اندیشکده خودرو» نمایم تا با یاری همه دوستان عزیز و با تمرکز بیشتر بر ایضاح مباحث مرتبط با صنعت خودرو بپردازیم؛ البته «اندیشکده خودرو» در نظر دارد هم با طرح مباحث اخلاق کسب و کار و هم با برگزاری دورهای آموزشی اخلاق حرفه ای؛ راهی به سمت تاسیس نخستین «مدرسه اخلاق حرفه ای» بگشاید.
